โรคแพนิค เป็นสิ่งที่เราได้ยินบ่อยขึ้นเรื่อย ๆ ในสังคมสมัยใหม่ของเรา สังเกตว่าเราใช้คำว่า ‘แพนิค’ มากขึ้นเรื่อยๆ เช่น เวลาคุยกับเพื่อนที่ตกใจเมื่อเจอเหตุการณ์ เขามักจะพูดว่า “อย่าตกใจ ใจเย็นๆ” .
อย่างไรก็ตาม เราอาจไม่ทราบถึงอาการที่บ่งบอกถึงโรคแพนิคจริงๆ ประกอบด้วยอะไรบ้าง? แล้วอะไรคือสาเหตุ? เราควรปรึกษาแพทย์เพื่อรักษาหรือไม่? หรือคุณมีความเสี่ยงที่จะติดโรคอื่นหรือไม่? ลองอ่านบทความเหล่านี้ ทำแบบทดสอบ และรับการประเมินเบื้องต้น
โรคแพนิคคืออะไร?
โรคแพนิคเป็นโรควิตกกังวลประเภทหนึ่งที่เรียกว่าโรคแพนิค ฉันมักจะรู้สึกกลัว มันเกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่าจนน่าประหลาดใจและส่งผลต่อชีวิตประจำวันของเราอย่างไม่คาดคิด และกลัวมันจะเกิดขึ้นอีก
การประเมินความตื่นตระหนกเบื้องต้นในอาการดังต่อไปนี้
แบบทดสอบนี้จะช่วยให้คุณวินิจฉัยตนเองได้ตั้งแต่เนิ่นๆ มีความกลัว วิตกกังวล หรือรู้สึกไม่สบายอย่างรุนแรง ตื่นเร็วและมีอาการดังต่อไปนี้ อย่างน้อย 4 ข้อ อาการใด ๆ ข้างต้น
- ใจสั่น หัวใจเต้นแรง หรือหัวใจเต้นเร็ว
- เหงื่อ
- เขย่ามือและเท้า
- หายใจถี่หรือหายใจถี่
- รู้สึกอึดอัดหรือแน่นภายใน
- เจ็บหน้าอกหรือกดทับ
- คลื่นไส้ปวดท้อง
- เวียนศีรษะ ตัวสั่น เวียนศีรษะ หรือเป็นลม
- ร่างกายสั่น หนาวสั่น รู้สึกเหมือนมีไข้
- อาการชาหรือรู้สึกเสียวซ่า (อาชา)
- ฉันคิดว่าสภาพแวดล้อมเปลี่ยนไป (สำนึกหรือทำให้เสียบุคลิก)
- กลัวควบคุมตัวเองไม่ได้หรือกลัวบ้า
- กลัวจะตาย
อะไรทำให้เกิดโรคแพนิค?
โรคแพนิคมักเกิดขึ้นในคนและอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ ไม่รู้ว่าเป็นเพราะปัจจัยเดียวหรือเปล่า
สาเหตุทางกายภาพ ได้แก่ :
- ปัจจัยทางพันธุกรรม: ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรควิตกกังวลมักจะมีอาการมากกว่าคนที่ไม่มีประวัติครอบครัว
- ปัจจัยของฮอร์โมนในร่างกาย: การเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมน สารเคมีในสมองสามารถปรับสมดุลการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติได้ โรคแพนิคอาจเกิดขึ้นได้
สาเหตุทางจิตใจ
- ความเครียด ความวิตกกังวล พฤติกรรมหลายอย่างในชีวิตประจำวันสามารถกระตุ้นให้เกิดการโจมตีเสียขวัญได้ เช่น การใช้ชีวิตที่เร่งรีบ ไม่ว่าจะทำงานหน้าจอคอมหรือเล่นโทรศัพท์นานๆ พักบ้าง ไม่ออกกำลังกาย หรือเผชิญสถานการณ์ตึงเครียด เป็นต้น
- ผลกระทบทางจิตใจที่ร้ายแรง เช่น การสูญเสีย ความผิดหวังอย่างรุนแรง
อาการของโรคแพนิคคืออะไรและอาการที่เกี่ยวข้องกับโรคอื่น ๆ มีอะไรบ้าง?
ผู้ป่วยโรคแพนิคมีอาการที่เรียกว่า “อาการตื่นตระหนก” ซึ่งเป็นชุดของอาการที่เกิดขึ้นจากการทดสอบข้างต้น 4 รายการขึ้นไปซึ่งเกิดขึ้นซ้ำ ๆ และคาดเดาไม่ได้ แล้วก็มีอาการอื่นๆ ตามมา เกิน 1 เดือน (หรือมากกว่า) ดังนี้
- หมดกังวลกับอาการกำเริบ
- กังวลเกี่ยวกับการเจ็บป่วยที่ร้ายแรงหรือผลที่ตามมา (เช่น การเจ็บป่วยที่ไม่สามารถควบคุมได้ โรคหัวใจ ความวิกลจริต ฯลฯ)
- พฤติกรรมเปลี่ยนไปอย่างชัดเจน เช่น ไม่กลัวการอยู่คนเดียว อย่ากล้าใช้ชีวิตประจำวันตามปกติเพราะกลัวว่าจะมีอาการ
- การตรวจเลือด เช่น การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจหรือระดับไทรอยด์ที่เจาะทะลุ อาจเริ่มต้นด้วยอาการที่คล้ายกับการเจ็บป่วยอื่นๆ เช่น ใจสั่นและหัวใจเต้นเร็ว
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าผลการตรวจร่างกายจะปกติ แต่ก็ยังไม่สามารถวินิจฉัยโรคแพนิคได้อย่างแน่ชัดเนื่องจากมีความผิดปกติทางจิตอื่นๆ การโจมตีเสียขวัญอาจเกิดขึ้นเช่น:
ความหวาดกลัวของชุมชนหรือ agoraphobia
กังวลเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมหรืออยู่ในสถานที่หรือสถานการณ์ที่หลีกเลี่ยงได้ยาก หรืออาจไม่มีประโยชน์เท่าการออกไปคนเดียว การเดินทางโดยรถประจำทาง รถไฟ หรือรถยนต์ท่ามกลางฝูงชนหรือยืนต่อแถวบนสะพาน
- ความหวาดกลัวเฉพาะ: ความวิตกกังวลหรือความกลัวที่จะอยู่ในสถานการณ์เฉพาะ หรืออาการบางสถานการณ์ เช่น ขึ้นลิฟต์
- ความหวาดกลัวทางสังคม: กังวลเกี่ยวกับการพบปะผู้คน คุณสามารถรู้สึกตึงเครียดในสถานการณ์ที่คุณรู้สึกว่ามีคนกำลังมองมาที่คุณ เช่น การพูดต่อหน้าคนกลุ่มใหญ่
- ความผิดปกติทางจิตอื่นๆ เช่น โรคย้ำคิดย้ำทำ (obsessive-compulsive disorder) ตัวอย่างเช่น บางคนหลีกเลี่ยงสิ่งสกปรกเพราะกลัวการติดเชื้อ
- โรคเครียดหลังเกิดบาดแผล (Post-traumatic stress disorder) เช่น การหลีกเลี่ยงสิ่งเร้าที่เกี่ยวข้องกับแรงกดดันหรือ
- โรควิตกกังวลที่ต้องแยกจากกัน เช่น การอยู่ห่างจากบ้านหรือญาติห่างๆ ความผิดปกติทางอารมณ์ เช่น ภาวะซึมเศร้า อาจทำให้เกิดอาการแพนิคได้
หากเป็นโรคแพนิคควรรักษาอย่างไร?
โรคแพนิค ไม่ใช่โรคร้ายแรง หรือหากเป็นอันตรายถึงชีวิตแต่ส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวันก็ควรรักษา การรักษาที่ทำให้ชีวิตปกติเป็นไปไม่ได้แบ่งออกเป็นสองวิธี
ยา
- เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของสารสื่อประสาทในสมองเป็นสาเหตุของโรคแพนิค ดังนั้นการทานยาจึงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อรักษาสมดุลของสารสื่อประสาทในสมอง และใช้เวลาประมาณ 8 ถึง 12 เดือนในการรักษา ขึ้นอยู่กับปัจจัยที่ก่อให้เกิดโรคของแต่ละคน การศึกษาแสดงให้เห็นว่าประมาณหนึ่งในสามของผู้ที่เป็นโรคนี้รักษาได้
การรักษาจิต
- เป็นประเภทของจิตบำบัดที่ประสานความคิดและการกระทำ มีหลายวิธี:
- ฝึกหายใจในผู้ที่หายใจถี่และหายใจเข้าลึก ๆ ช้าๆ เพื่อเบี่ยงเบนความสนใจจากอาการ ในขณะที่คุณหายใจเข้า ให้ขยายท้องของคุณ และเมื่อคุณหายใจออก ให้ค่อยๆ แบนท้องของคุณ วิธีนี้จะช่วยให้ร่างกายค่อยๆ ปรับตัว หลังจากนั้นร่างกายจะเริ่มผ่อนคลาย อาการจะค่อยๆ ดีขึ้นและหายไปเอง
- รับรู้อารมณ์ของคุณ มีสติสัมปชัญญะ และบอกตัวเองว่าอาการที่เกิดขึ้นเป็นเพียงชั่วคราวเท่านั้น รักษาได้ไม่อันตรายถึงชีวิต
- การฝึกคลายกล้ามเนื้อหรือปวดกล้ามเนื้อในผู้ป่วยปวดศีรษะ
- การทำสมาธิ
- ฝึกคิดบวก
การรักษาโรคแพนิคควรทำควบคู่กันไป การวิจัยแสดงให้เห็นว่าการใช้ยาร่วมกับจิตบำบัด เป็นการรักษาที่มีประสิทธิภาพสูงสุด